لچکی چیست و چه کاربردی دارد؟

در مهندسی سازه، اتصال صحیح اعضا به یکدیگر به اندازه خودِ اعضا اهمیت دارد. لچکی (Gusset Plate) یکی از آن قطعات کوچک اما استراتژیک است که وظیفه حفظ پایداری کل سیستم را بر عهده دارد. بدون وجود لچکی‌های استاندارد، حتی قوی‌ترین تیرآهن‌ها نیز در برابر بارهای جانبی و زلزله آسیب‌پذیر خواهند بود.
در این مقاله، از نگاه مهندسی و با تکیه بر تجربه گرند سپهر در صنایع مفتولی و فولادی، به بررسی همه‌جانبه این قطعه می‌پردازیم.

ورق لچکی چیست؟

لچکی یک صفحه فولادی تخت است که به عنوان رابط میان دو یا چند عضو سازه‌ای عمل می‌کند. این قطعه معمولاً به شکل مثلثی یا مستطیلی طراحی شده و در نقاط اتصال تیر به ستون، بادبندها به قاب و یا در خرپاها جوش داده یا پیچ می‌شود.

جنس و ابعاد استاندارد لچکی

متریال: لچکی‌ها عموماً از فولاد ساختمانی با گرید بالا (مانند St37 یا St52) تولید می‌شوند تا با متریال اصلی سازه همخوانی داشته باشند.

ضخامت: ضخامت این ورق‌ها بر اساس محاسبات باربری تعیین می‌شود، اما به عنوان یک اصل تجربی، نباید از ضخامت نازک‌ترین عضو متصل به آن کمتر باشد. ؛ به‌ویژه در کاربردهایی که لچکی به‌عنوان بخش تقویتی در نرده و حصار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چرا لچکی برای پایداری سازه حیاتی است؟

نقش لچکی صرفاً یک رابط ساده نیست؛ این قطعه وظایف پیچیده‌ای را در توزیع نیرو بر عهده دارد و در سازه‌هایی مانند حصار باغ و ویلا نیز نقش تقویتی مهمی ایفا می‌کند:

• جلوگیری از تمرکز تنش: نیروهای وارده به جای تجمع در یک نقطه کوچک جوش، در سطح وسیع لچکی پخش می‌شوند.
• افزایش مقاومت برشی: لچکی ظرفیت تحمل نیروهای برشی را در محل اتصالات به‌شدت بالا می‌برد.
• صلبیت اتصال: این قطعه باعث می‌شود اتصال از حالت مفصلی به سمت صلب حرکت کرده و در برابر لنگرهای خمشی مقاومت کند.
• ایمنی در زلزله: با بهبود انتقال نیرو به مهاربندها، لچکی نقش کلیدی در جذب انرژی زلزله ایفا می‌کند.

بررسی انواع لچکی بر اساس شکل و کاربرد

برای پوشش تمام نیازهای مهندسی، لچکی‌ها در اشکال مختلفی تولید می‌شوند:

تفاوت تخصصی: لچکی (Gusset) در مقابل سخت‌کننده (Stiffener)

بسیاری از افراد این دو را یکسان می‌پندارند، اما تفاوت فنی آن‌ها مهم است و شناخت این تفاوت‌ها در سیستم‌هایی مانند وال مش ساختمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند:

• لچکی: ورق بیرونی است که اعضا را به هم "متصل" می‌کند.
• سخت‌کننده: ورق داخلی است که برای جلوگیری از "کمانش" و تاب برداشتن بدنه تیر یا ستون در داخل پروفیل قرار می‌گیرد.

کاربرد لچکی در تجهیزات حفاظتی و صنعتی

مجموعه گرند سپهر به عنوان تولیدکننده پیشرو حصارهای صنعتی، از اصول مهندسی لچکی در موارد زیر بهره می‌گیرد:

• پایه دکل‌های نوری و حفاظتی: برای تحمل بارهای شدید باد، بیس‌پلیت‌ها با لچکی تقویت می‌شوند.
• اتصالات نرده‌های مرتفع: جهت جلوگیری از لنگر انداختن نرده در ارتفاع بالا.
• سینی مش و وال‌مش: در سیستم‌های وال‌مش (Wall Mesh) برای مهار دیوارهای غیرسازه‌ای، از قطعاتی با عملکرد مشابه لچکی جهت اتصال به قاب اصلی استفاده می‌شود.

نکات حیاتی در نصب و جوشکاری لچکی

اشتباه در نصب لچکی می‌تواند منجر به شکست کل اتصال شود:

• توالی جوشکاری: جوشکاری باید به گونه‌ای باشد که ورق لچکی دچار پیچیدگی (Warping) نشود.
• تست نفوذ جوش: به دلیل اهمیت باربری، تمامی جوش‌های لچکی باید تست‌های غیرمخرب (مانند PT) را پشت سر بگذارند.
• محافظت در برابر خوردگی: استفاده از پوشش گالوانیزه یا رنگ پودری الکترواستاتیک (مشابه استانداردهای گرند سپهر) برای طول عمر لچکی ضروری است.