یونولیت چیست؟ مصالح سبک و عایق

یونولیت یکی از پرکاربردترین مواد سبک در صنایع ساختمانی و بسته‌بندی است که به دلیل وزن کم، عایق‌بودن در برابر حرارت و صدا و قیمت مقرون‌به‌صرفه، جایگاه ویژه‌ای در پروژه‌های عمرانی پیدا کرده است. این ماده که با نام پلی‌استایرن منبسط‌شده نیز شناخته می‌شود، نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی و افزایش سرعت اجرا در ساختمان‌سازی دارد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر یونولیت می‌پردازیم.

یونولیت چیست؟

یونولیت که در متون مهندسی با نام پلی‌استایرن انبساطی (Expanded Polystyrene) یا به اختصار EPS شناخته می‌شود، یک متریال پلیمری سفید رنگ، سبک و متخلخل است. این ماده حاصل پلیمریزاسیون استایرن بوده و ساختار آن به گونه‌ای است که بیش از ۹۰ درصد حجم آن را هوای محبوس در سلول‌های بسته تشکیل می‌دهد. همین ویژگی، یونولیت را به یکی از کارآمدترین عایق‌های حرارتی و صوتی در صنعت مدرن تبدیل کرده است و در سیستم‌های وال مش ساختمان نیز به عنوان عایق و پرکننده کاربرد دارد.

ساختار یونولیت

ذرات یونولیت از دانه‌های کوچک پلی‌استایرن تشکیل شده‌اند که حاوی یک عامل منبسط‌کننده (غالباً گاز پنتان) هستند. در فرآیند تولید، این دانه‌ها در معرض بخار آب قرار گرفته و حجم آن‌ها تا ۵۰ برابر وضعیت اولیه افزایش می‌یابد و حتی در عایق‌بندی سازه‌هایی مانند نرده و حصار نیز کاربرد پیدا می‌کند.

• مکانیسم عایق‌بندی: هوای محبوس در داخل سلول‌های بسته یونولیت ساکن است؛ از آنجا که هوای ساکن رسانای بسیار ضعیف حرارت است، EPS ضریب انتقال حرارت بسیار پایینی را ارائه می‌دهد.
• تفاوت با XPS: برخلاف یونولیت (EPS) که از انبساط دانه‌ها تولید می‌شود، پلی‌استایرن اکسترود شده (XPS) فرآیند تولید متفاوتی دارد که منجر به چگالی بالاتر و مقاومت فشاری بیشتر نسبت به یونولیت معمولی می‌گردد.

انواع یونولیت بر اساس شاخص چگالی (Density)

چگالی یا دانسیته، اصلی‌ترین فاکتور تعیین‌کننده خواص مکانیکی و فیزیکی یونولیت است. انتخاب چگالی مناسب باید بر اساس محاسبات بار مرده سازه و نیاز عایق‌بندی پروژه صورت گیرد.

ویژگی‌های یونولیت

• وزن سبک: کاهش قابل توجه بار مرده ساختمان که منجر به بهبود عملکرد سازه در برابر زلزله می‌شود و حتی در سازه‌های کم‌ارتفاع مانند پایه‌های نرده استخری نیز مؤثر است.
• پایداری در برابر رطوبت: میزان جذب آب در یونولیت بسیار ناچیز است؛ به همین دلیل در محیط‌های نمناک دچار پوسیدگی یا رشد قارچ نمی‌شود.
• مقاومت فشاری: علیرغم وزن کم، یونولیت (به‌ویژه در دانسیته‌های بالا) مقاومت مناسبی در برابر بارهای فشاری از خود نشان می‌دهد.
• خنثی بودن شیمیایی: یونولیت با اکثر مواد ساختمانی واکنش نمی‌دهد، اما در برابر حلال‌های آلی مانند بنزین و تینر به شدت آسیب‌پذیر است.

ملاحظات ایمنی و استاندارد مقاومت در برابر حریق

رفتار یونولیت در برابر آتش‌سوزی یکی از حیاتی‌ترین مباحث ایمنی است. طبق ضوابط فنی، محصولات یونولیتی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• یونولیت معمولی: به سرعت مشتعل شده و باعث گسترش حریق می‌گردد.
• یونولیت کندسوز (Fire Retardant): این محصولات حاوی افزودنی‌های خاصی هستند که از اشتعال پایدار جلوگیری می‌کنند. در صورت تماس با شعله، این یونولیت‌ها تنها ذوب شده و با دور شدن منبع آتش، فرآیند سوختن متوقف می‌شود. استفاده از نوع کندسوز در بدنه ساختمان الزامی است.

فرآیند تولید یونولیت

دستیابی به پایداری ابعادی در بلوک‌های یونولیت مستلزم رعایت دقیق مراحل تولید است:

• پیش‌انبساط (Pre-expansion): پخت اولیه دانه‌ها با بخار آب در دستگاه‌های اکسپندر.
• دوره تثبیت (Aging): نگهداری دانه‌ها در سیلوهای مخصوص برای رسیدن به تعادل فشار داخلی؛ حذف این مرحله منجر به تغییر شکل بلوک پس از برش می‌شود.
• قالب‌گیری (Molding): فشرده‌سازی دانه‌ها در قالب‌های بزرگ تحت فشار بخار برای تشکیل بلوک مادر.
• برش (Cutting): استفاده از سیم‌های داغ (Hot Wire) برای تبدیل بلوک‌های بزرگ به ابعاد سفارشی و استاندارد.

نتیجه‌گیری

یونولیت (EPS) به عنوان یک راهکار اقتصادی و مهندسی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و سبک‌سازی سازه‌ها شناخته می‌شود. شناخت دقیق مشخصات فنی نظیر دانسیته و تاییدیه کندسوز بودن، ضامن عملکرد صحیح این متریال در پروژه‌های عمرانی است. ما در مجموعه گرند سپهر بر این باوریم که انتخاب متریال استاندارد، نخستین گام در تضمین ایمنی و پایداری سازه‌های مدرن است.